![]() |
|||||||||||
SS 326 (uit 1881)
|
|||||||||||
Info over de locomotief: |
|||||||||||
In het begin waren treinen niet voorzien van een remsysteem waarmee de gehele trein geremd kon worden. De locomotief kon alleen zijn eigen remmen bedienen. Aangezien dit niet genoeg remkracht was voor een hele trein, waren er verdeeld over de treinen een of meerdere voertuigen aanwezig die wel voorzien waren van remmen en remhuisjes. In de huisjes zaten remmers die hun rijtuig of wagon konden laten remmen. In 1869 werd het Westinghouse-remsysteem uitgevonden. Dit systeem bestaat uit een luchtleiding die door de gehele trein gaat. Ieder voertuig in de trein heeft zijn eigen remmen die door de remleiding aangestuurd kunnen worden. Dit nieuwe remsysteem is veel veiliger dan het oude systeem. Door de Westinghouserem kunnen reizigers aan de noodrem trekken en een snelremming laten uitvoeren. Als een koppeling zou breken, voert de trein ook automatisch een snelremming uit. Door het remsysteem kunnen treinen sneller rijden en zwaarder worden, terwijl de remweg gelijk blijft. In de tientallen jaren die volgden werden alle voertuigen voorzien van deze rem. Tegenwoordig is dit remsysteem verplicht voor iedere trein. Na de uitvinding van het Westinghouse-remsysteem werden de treinen zwaarder en konden ze harder rijden. De Staatsspoorwegen (SS) bestelde 176 stoomlocomotieven bij Beyer, Peacock and Company in Manchester (Engeland) die de snellere en zwaardere treinen kunnen trekken. Tussen 1880 en 1895 werden alle locomotieven geleverd. De Staatsspoorwegen-locomotieven hadden een maximumsnelheid van 90 km/u. De locomotieven werden in een lichtgroene kleur geleverd en kregen de nummers 301 t/m 475. De SS 326 werd in 1881 gebouwd. Door de grote wielen waren de locomotieven erg geschikt voor sneltreindiensten. Door deze grote wielen en hun lichtgroene kleur hadden de locomotieven de bijnaam 'Grote Groene'. De Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HSM) en de Staatsspoorwegen (SS) waren bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog (1914 - 1918) door eerdere fusies en het overnemen van de exploitatie van andere spoorbedrijven de grootste spoorvervoerders in Nederland. De bedrijven concurreerden hevig met elkaar, maar vanwege de oorlogsdreiging werden beide spoorbedrijven tijdens de oorlog onder militair gezag geplaatst. Vanwege de tekorten door de oorlog richten de HSM en SS per 1 januari 1917 een nieuw samenwerkingsverband op: de Nederlandsche Spoorwegen (NS). Onder het nieuwe samenwerkingsverband werkten de bedrijven nog beter samen. In 1921 werd al het spoorwegmaterieel omgenummerd naar nieuwe nummerschema's van de NS. Vanaf eind jaren '20 begon NS met het invoeren van haar eigen huisstijl op het materieel om zo de verschillende huisstijlen te vervangen. Er werd gekozen om alle treinen donkergroen te schilderen. NS koos voor een donkere kleur, zodat de treinen minder vies werden. Na de oorlog kregen de treinen en trams hevige concurrentie van bussen, personenauto's, fietsen en vrachtwagens. Andere kleinere, nog bestaande spoorbedrijven lieten vanwege de verliezen hun exploitatie overnemen door de NS. Per 1 januari 1938 werden alle vervoerders waarvan NS de exploitatie verzorgde geheel gefuseerd en was NS nog het enige spoorbedrijf dat op het hoofdspoor reed. Op de tram- en lokaallijnen reden nog wel andere bedrijven. In 1919 ging de Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij (NBDS) op in de Staatsspoorwegen. De NBDS had drie stoomlocomotieven van dezelfde serie als de SS 301 t/m 475 in gebruik. De NBDS 6, 7 en 11 kregen bij de SS de aansluitende nummers 476, 477 en 478. In 1921 kregen alle stoomlocomotieven bij NS de nummers 1301 t/m 1479. De SS 326 werd de NS 1326. In de jaren '30 zette NS alle stoomlocomotieven van de serie aan de kant. De 1326 werd bewaard voor het Spoorwegmuseum. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stonden de NS-stoomlocomotieven 705, 1010, 1326 en 1604 in een loods in Roosendaal. Alle vier de locomotieven waren aangewezen om door het Spoorwegmuseum bewaard te worden. In februari 1943 werd de loods waar de locomotieven in stonden gebombardeerd. De vier stoomlocs werden toen overgebracht naar Maastricht. Op 8 september 1944 werden de locomotieven nog eens gebombardeerd, deze keer door terugtrekkende Duitsers. De vier zwaar beschadigde locomotieven zijn gelukkig door de NS-hoofdwerkplaats Tilburg aan de hand van de originele bouwtekeningen en oude foto's allemaal gerestaureerd naar hun afleveringsstaat. De 705, 1010, 1326 en 1604 keerden respectievelijk terug als de SS 13, HSM 89, SS 326 en de NRS 107. Na hun uitvoerige restauraties werden de locomotieven naar het Spoorwegmuseum in Utrecht gebracht. De SS 326 heeft vanwege haar cultuurhistorische waarde de hoogste A-status toegekend gekregen binnen het Nationaal Register Railerfgoed. |
|||||||||||
De SS 326 staat met kerstdecoratie in het Spoorwegmuseum tijdens het Winter Station 2024. 22 december 2024. © TreinenInNederland.nl |
|||||||||||
De stoomloc SS 326 uit 1881 staat tentoongesteld. Open Trein Festijn, 26 mei 2022. © TreinenInNederland.nl |
|||||||||||
![]() |
![]() |
||||||||||
Detailfoto's van de 326. 26 mei 2022. © TreinenInNederland.nl |
|||||||||||
![]() |
![]() |
||||||||||
![]() |
|||||||||||
![]() |
|||||||||||
![]() |
![]() |
||||||||||
![]() |
|||||||||||
De SS 326 staat midden in de schaatsbaan in het Spoorwegmuseum tijdens Winter Station 2013. © TreinenInNederland.nl |
|||||||||||
Een close-up van de SS 326 midden in de schaatsbaan. 21 december 2013. © TreinenInNederland.nl |
|||||||||||
De opvallende lichtegroene kleur en de grote wielen van de SS 326. © TreinenInNederland.nl |
|||||||||||
Eén van de mooie frontlampen. © TreinenInNederland.nl |
|||||||||||
Mooie aspotten aan de zijkant van de assen van de loc. © TreinenInNederland.nl |
|||||||||||
Tender capaciteit 13.000 liter water en 4000 kilo kolen. © TreinenInNederland.nl |
|||||||||||
Bijzonder aan deze én de andere locomotieven van de SS is dat de bedieningspanelen van de machinist aan de linkerkant van het machinistenhuis zitten. De SS had als enige maatschappij in Nederland de seinen in die tijd aan de linkerkant van het spoor staan. © TreinenInNederland.nl |
|||||||||||
![]() |
|||||||||||
Niet alleen tijdens Winter Station 2013 was de loc stralen middenlpunt van de schaatsbaan. Tijdens Winter Station 2011 stond de loc ook al in het midden van de schaatsbaan. 23 december 2011. © TreinenInNederland.nl |
|||||||||||
![]() |
|||||||||||
De SS 326 tijdens de tentoonstelling "Royal Class". 14 april 2010. © TreinenInNederland.nl |
|||||||||||
![]() |
|||||||||||
De SS 326, nog in het "oude" Spoorwegmuseum. 17 april 2003. © TreinenInNederland.nl |
|||||||||||